Check up โรคซึมเศร้า เรากำลังเสี่ยงอยู่หรือเปล่า?
ในช่วงเวลานี้ นอกจากข่าวสถานการณ์ COVID-19 ที่รุนแรง และลุกลามเพิ่มมากขึ้น ส่ง ผลกระทบต่อสภาพสังคม เศรษฐกิจ และคุณภาพชีวิตของทุกคน ข้อมูลต่าง ๆ ที่ถาโถมเข้ามากระทบจิตใจ การนำเสนอข่าวสถานการณ์บ้านเมือง ข่าวอาชญากรรม และแม้แต่ข่าวการฆ่าตัวตาย อาจทำให้เรามีอารมณ์อ่อนไหวไปตามสื่อต่างๆ ได้ง่าย เช่น ข่าวการฆ่าตัวตายจากสภาพเศรษฐกิจขาลง คนถูกเลิกจ้างมากขึ้นในช่วงสถานการณ์ COVID-19 อาจมีส่วนเกี่ยวโยงกับการเป็นโรคซึมเศร้าออกมาอย่างต่อเนื่อง เราจึงควรตระหนักว่า โรคซึมเศร้าใกล้ตัวเรากว่าที่คิด เราอาจจะไม่รู้ตัวว่าตัวเองหรือคนรอบข้างกำลังเสี่ยงหรือเป็นโรคซึมเศร้าอยู่ วันนี้เราจะมาทำความรู้จักโรคซึมเศร้าในแง่มุมต่างๆ ให้มากขึ้น เพื่อจะเป็นประโยชน์ในการระแวดระวังและหาทางป้องกันหรือรักษาให้ทัน
โรคซึมเศร้า เกิดจากความผิดปกติของสารเคมีในสมองที่มีผลต่อความคิด อารมณ์ พฤติกรรม ไม่ใช่เพียงแค่สภาพจิตใจ แต่รวมไปจนถึงสุขภาพทางร่างกายด้วย
หากมีอาการรุนแรงจะส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน การทำงาน การใช้ชีวิตในสังคมร่วมกับผู้อื่น ในปัจจุบันคนเป็นโรคซึมเศร้าจำนวนมาก เพราะสังคมที่มีแต่การแข่งขันและแรงกดดันที่มหาศาลทั้งในสังคม หรือแม้แต่ในบางครอบครัวที่คาดหวังลูกจนมากเกินไป ทำให้กลายเป็นแรงกดดันที่ตัวเด็กต้องแบกรับเอาไว้ โดยที่พ่อแม่มิได้มีเจตนาเช่นนั้นแม้แต่น้อย
ทดลองทำแบบทดสอบโรคซึมเศร้าออนไลน์ได้ด้วยตนเองที่ http://www.prdmh.com/แบบประเมินโรคซึมเศร้า-9-คำถาม-9q.html
จากแบบทดสอบออนไลน์ สังเกตตัวเองว่ามีอาการมากกว่า 5 อาการจากเหล่านี้หรือไม่
* ต้องมีอาการเป็นอยู่นาน 2 สัปดาห์ขึ้นไป และต้องมีอาการเหล่านี้อยู่เกือบตลอดเวลา แทบทุกวัน ไม่ใช่เป็นๆ หายๆ เป็นเพียงแค่วันสองวันหายไปแล้วกลับมาเป็นใหม่
1.มีอารมณ์ซึมเศร้าแทบทั้งวัน (ในเด็กและวัยรุ่นอาจเป็นอารมณ์หงุดหงิดก็ได้)
2.ความสนใจหรือความเพลินใจในกิจกรรมต่าง ๆ แทบทั้งหมดลดลงอย่างมากแทบทั้งวัน
3.น้ำหนักลดลงหรือเพิ่มขึ้นมาก (น้ำหนักเปลี่ยนแปลงมากกว่าร้อยละ 5 ต่อเดือน) หรือมีการเบื่ออาหารหรือเจริญอาหารมาก
4.นอนไม่หลับ หรือหลับมากไป
5.กระวนกระวาย อยู่ไม่สุข หรือเชื่องช้าลง
6.อ่อนเพลีย ไร้เรี่ยวแรง
7.รู้สึกตนเองไร้ค่า
8.สมาธิลดลง ใจลอย หรือลังเลใจไปหมด
9.คิดเรื่องการตาย คิดอยากตาย
จากการสังเกตตัวเองและแบบประเมิน หากมีอาการ หรือกลุ่มเสี่ยงควรพบแพทย์และปรึกษาแพทย์อย่างเร่งด่วนทันที
แพทย์มีคำแนะนำให้ปรับตัวเมื่อเผชิญปัญหากดดัน เพราะหากมีการปรับตัวที่ไม่ดี จิตใจอ่อนไหวง่าย จะเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาอีกเหมือนกัน การรู้จักทำให้ตนเองผ่อนคลายลงบ้างเวลาเจอเรื่องเครียด ๆ การฝึกมองปัญหาในแง่มุมอื่น ๆ การปรึกษาผู้อื่นเมื่อไม่สบายใจ เหล่านี้ล้วนจะทำให้ปัญหาที่เกิดขึ้นมีผลกระทบต่อตัวเราน้อย โอกาสที่ความกดดันจากภายนอกจะมากระตุ้นให้อาการกลับกำเริบก็ลดลง
หากต้องการให้กำลังใจคนเป็นโรคซึมเศร้า ขอให้รับฟัง และอยู่ข้าง ๆ เขา เพราะเขาต้องการคนที่ใส่ใจและเข้าใจเขา อย่าเอาเขาไปเปรียบเทียบกับคนอื่น
เขาจะค่อย ๆ ดีขึ้นตามเวลา
ขอให้ทุกท่านปลอดภัยและห่างไกลจากโรคภัยทั้งหลาย
รวบรวมข้อมูลโดย นายธีรภัทร แผ่นภาษิต นักศึกษาฝึกปฏิบัติงาน จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร
เอกสารอ้างอิง
ประชาสัมพันธ์กรมสุขภาพจิต. (2564). แบบประเมินโรคซึมเศร้า 9 คำถาม (9Q). สืบค้นเมื่อ 4 มีนาคม 2564.
จาก : http://www.prdmh.com/แบบประเมินโรคซึมเศร้า-9-คำถาม-9q.html
Phyathai Hospital. (2019). โรคซึมเศร้า โรคฮิตหรือแค่คิดไปเอง. สืบค้นเมื่อ 4 มีนาคม 2564.
จาก : https://www.phyathai.com/article_detail/2876/th/โรคซึมเศร้า_โรคฮิตหรือคิดไปเอง
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล. (2564). โรคซึมเศร้าโดยละเอียด. สืบค้นเมื่อ 4 มีนาคม 2564
จาก : https://med.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/general/09042014-1017
