เครื่องนวดดีไหม? เมื่อต้องใช้ชีวิตติดออนไลน์
ในชีวิตประจำวันคงยากที่จะปฏิเสธได้ว่าสังคมออนไลน์เข้ามามีส่วนในการใช้ชีวิตมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวัยเรียนและวัยทำงาน ไม่ว่าจะเป็น การเรียนออนไลน์ การทำงานจากที่บ้าน การประชุมออนไลน์ การผ่อนคลายจากการเล่นเกม ดูหนัง ฟังเพลง และเมื่อเพลิดเพลินจากช่องทางออนไลน์นาน ๆ อาจส่งผลกับสุขภาพได้โดยที่ผู้ใช้งานไม่รู้ตัว เช่น สายตาพร่ามัว การนั่งท่าเดิมในเวลานาน โต๊ะ เก้าอี้ ไม่ได้มาตรฐาน ทำให้เกิดอาการเมื่อยล้าและอาจเกิดภาวะออฟฟิศซินโดรมได้ นอกจากการขยับร่างกายเพื่อผ่อนคลายแล้ว หลายคนยังซื้อ “อุปกรณ์นวด” มาใช้ที่บ้านในสถานการณ์โรคระบาดเพื่อลดความเสี่ยงในการออกนอกพื้นที่มากขึ้น
เก้าอี้นวดไฟฟ้า หรือ เครื่องนวดต่าง ๆ จัดเป็นอุปกรณ์ตามพระราชบัญญัติเครื่องมือแพทย์ ปี พ.ศ. 2551 ที่อยู่ในการกำกับดูแลของกองควบคุมเครื่องมือแพทย์ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ผู้บริโภคต้องใช้ความระมัดระวังเป็นอย่างสูงในการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ เพราะหากใช้ไม่ถูกต้องหรือใช้กับผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง โรคกระดูก ฯลฯ อาจก่อให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ ข้อบ่งใช้ที่บริษัทจำหน่ายสามารถระบุได้มีเพียง “ช่วยการไหลเวียนโลหิตและผ่อนคลายกล้ามเนื้อเฉพาะที่ชั่วคราว” เท่านั้น (กองควบคุมเครื่องมือแพทย์, 2554) ควบคุมการผลิตโดยใช้ “มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ความปลอดภัยของเครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับที่อยู่อาศัยและงานที่มีลักษณะคล้ายกัน ข้อกำหนดเฉพาะเครื่องนวดมาตรฐานเลขที่ มอก. 1803–2553” ตัวอย่างเครื่องนวดที่อยู่ในขอบข่ายของมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมนี้ ได้แก่ เครื่องนวดเท้า เครื่องนวดเท้าแบบเติมน้ำเครื่องนวดแบบมือถือ เตียงนวด เข็มขัดนวด เก้าอี้นวด เบาะนวด
ระบบการทำงานของเครื่องนวด ประกอบไปด้วย การทำงานของมอเตอร์ ระบบการทำงานของกระแสไฟฟ้า การเกิดความร้อน ระบบทางกล ได้แก่ การควบคุมการหมุน แรงกด การสั่นสะเทือน การเคาะ การใช้ลูกกลิ้งนวดหรือบีบ การใช้ถุงลม การนวดแบบเพิ่มความร้อนโดยใช้ Infrared เพิ่มความผ่อนคลาย ขึ้นอยู่กับประเภทของเครื่องนวดตามฟังก์ชั่นการทำงานแต่ละชนิด ในต่างประเทศได้มีการนำเครื่องนวดหลากหลายรูปแบบมาทำการศึกษาวิจัย แต่โดยส่วนมากเป็นการใช้เพื่อผ่อนคลายหรือบรรเทาอาการเมื่อยล้า การกระตุ้นกล้ามเนื้อ เพิ่มความยืดหยุ่นกล้ามเนื้อ แต่ไม่สามารถทดแทนการรักษาอาการเจ็บปวดหรือทดแทนการทำกายภาพบำบัดได้ จากการเปรียบเทียบระหว่างเก้าอี้นวดไฟฟ้าและการทำกายภาพบำบัด โดยทั่วไปการใช้อุปกรณ์นวดเป็นเพียงการควบคุมอาการเจ็บปวดเพียงชั่วคราว ช่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจให้เกิดการผ่อนคลาย ลดต้นทุนทางการแพทย์และเพิ่มการเข้าถึงการรักษาเบื้องต้น แต่ไม่สามารถนำไปใช้ได้กับผู้ป่วยในบางกลุ่ม [Kim, Seung-Kook…et al., 2020] และไม่ควรใช้นานต่อเนื่องเกิน 15–20 นาที หรือเกินตามเวลาที่คู่มือระบุไว้
เก้าอี้นวดไฟฟ้า ภายในเก้าอี้นวดไฟฟ้าทั่วไปจะมีอุปกรณ์ขนาดเล็กลักษณะเป็นล้อหรือเฟืองทำงานร่วมกับมอเตอร์ไฟฟ้า เกียร์ และลูกกลิ้ง เพื่อให้เกิดการหมุน เคลื่อนที่ในรูปแบบที่กำหนดตามรางที่ติดกับโครงของเก้าอี้ โดยมีระบบไมโครโปรเซสเซอร์ส่งคำสั่งไปยังอุปกรณ์ผ่านรีโมทคอนโทรล บางรุ่นใช้ถุงลมในการบีบนวด เพื่อความสบายตัวและลดความรุนแรงในการสัมผัส ปรับตามสรีระของร่างกายผู้ใช้งาน การปรับเอนตามองศาของผู้ใช้งาน กลไกการนวดอาจเป็นกลไกลระนาบ หรือ กลไกเชิงพื้นที่ ปรับระดับความหนักเบา อุณหภูมิ ตั้งเวลา ตามฟังก์ชั่นการใช้งานของอุปกรณ์ รองรับการนวดได้ทั่วทุกส่วนด้านหลังของร่างกายเลียนแบบนักนวดบำบัด มีขนาดใหญ่ ราคาค่อนข้างสูง
อุปกรณ์นวดร่างกายเฉพาะส่วนบนหรือส่วนล่าง อาจมีลักษณะเป็นเบาะนวด หรือเครื่องนวดที่ไม่ใหญ่มาก เคลื่อนย้าย พกพาง่าย ใช้งานได้ในบริเวณกว้าง หรือประยุกต์การใช้งานได้ในบริเวณใกล้เคียง เช่น เบาะนวดที่นวดได้ตั้งแต่คอไปจนถึงช่วงล่างของแผ่นหลัง นวดช่วงต้นขา และเครื่องนวดเท้าที่สามารถนวดน่องที่เหมาะกับการเดิน ยืน วิ่ง คลายความเมื่อยล้าหรือการเจ็บปวดเท้าแบบสะสม เน้นการใช้มอเตอร์ไฟฟ้าทำงานกับลูกกลิ้งนวดในลักษณะหมุนวน ระบบสั่น และปรับอุณหภูมิ โปรแกรมใช้งานจะซับซ้อนน้อยกว่าแบบเก้าอี้นวด และราคาย่อมเยากว่า
อุปกรณ์นวดเฉพาะจุด มีหลากหลายรูปแบบเนื่องจากเป็นอุปกรณ์ที่ใช้เฉพาะที่ เช่น เท้า คอ บ่า ไหล่ หลัง เอว แขน มือ ใช้ระบบไฟฟ้าหรือการสั่นสะเทือนเป็นหลัก อุปกรณ์นวดอาจใช้มือถือ แผ่นแปะ หรือ เบาะเล็กๆ เช่น หมอนรองคอ ปืนนวดกดจุดหรือจุดกดเจ็บ เหมาะกับผู้ที่ต้องการความผ่อนคลายเฉพาะส่วนที่ต้องการ
ตัวอย่างของเครื่องเคาะจังหวะแบบใช้มือถือ (The handheld massage device (Hypervolt) โดย Andreas Konrad และทีมวิจัย ได้ทำการศึกษาผลของการรักษากล้ามเนื้อส่วนน่องสำหรับนักบำบัดและนักกีฬาโดยใช้การสั่นสะเทือนเป็นเวลา 5 นาที จากผลลัพธ์ ผู้วิจัยได้แนะนำให้รวมการนวดบำบัดดังกล่าวในระบบการวอร์มอัพ เพื่อปรับระดับความยืดหยุ่นของนักกีฬาให้เหมาะสมโดยไม่สูญเสียสมรรถภาพของกล้ามเนื้อ
อีกหนึ่งตัวอย่างที่นำนวัตกรรมการนวดมาประยุกต์ใช้สำหรับการบำบัดในประเทศไทย คือ รองเท้านวดกดจุดเพื่อช่วยเลิกบุหรี่ โดย รศ.ดร.มณฑา เก่งการพานิช อาจารย์ประจำคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้กล่าวถึงนวัตกรรมดังกล่าวว่า เป็นการกระตุ้นจุดสะท้อนของการนวดจากเท้าไปยังสมอง เพื่อให้ความรู้สึกต่อการรับรสบุหรี่เปลี่ยนไป เกิดอาการมึนงง หรือรู้สึกคลื่นไส้เมื่อสูบบุหรี่ ซึ่งกระบวนการนวดกดจุดสะท้อนเท้าถือเป็นกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ที่ได้รับการรับรองจากผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยา นวัตกรรมเครื่องช่วยนวดเท้าเลิกบุหรี่ มีลักษณะเป็นรองเท้าที่มีอุปกรณ์เสริมใช้ตัวนำไฟฟ้ามาติดบริเวณนิ้วโป้งเท้าหรือแผ่นนวด ใช้กระแสไฟฟ้า 3 โวลต์ เพื่อนวด 3 จุดหยุดบุหรี่ ซึ่งยังส่งผลกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดได้ดีขึ้นและมีความผ่อนคลาย ผู้เข้าร่วมการทดสอบให้ความเห็นว่า การรับรู้รสบุหรี่เปลี่ยนไป รวมถึงผู้ที่สูบบุหรี่และดื่มสุราเป็นประจำให้ความเห็นว่ารสชาติของสุราเปลี่ยนไปด้วยเช่นกัน ทั้งนี้ต้องอยู่ในดูแลของแพทย์และผู้เชี่ยวชาญก่อนนำไปใช้งาน
ข้อสังเกตก่อนใช้อุปกรณ์นวด
1. พิจารณาความจำเป็นในการใช้งาน เนื่องจากอุปกรณ์นวดไม่ใช่เครื่องมือแพทย์เพื่อใช้ในการบำบัดรักษาโดยตรง ข้อบ่งใช้ที่ผู้ผลิตสามารถระบุได้มีเพียง “ช่วยการไหลเวียนโลหิตและผ่อนคลายกล้ามเนื้อเฉพาะที่ชั่วคราว” เท่านั้น อย่างหลงเชื่อคำโฆษณาเกินจริง
2. ก่อนซื้อต้องพิจารณามาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ความปลอดภัยของเครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับที่อยู่อาศัยและงานที่มีลักษณะคล้ายกัน ข้อกำหนดเฉพาะเครื่องนวดมาตรฐานเลขที่ มอก. 1803–2553 IEC 60335–2–32(2008–03) หรือ มาตรฐานสากลสำหรับเครื่องมือแพทย์ที่เป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าตาม IEC 60601
3. ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง โรคกระดูก ผู้สูงอายุ สตรีมีครรภ์ ห้ามใช้อุปกรณ์นวด ควรอยู่การดูแลหรือดุลยพินิจของแพทย์ เพราะอาจก่อให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
4. หลีกเลี่ยงการนวดบริเวณที่อักเสบ บวม หรือได้รับบาดเจ็บ เนื่องจากทำให้เกิดการช้ำและอักเสบมากขึ้น
5. ห้ามหลับขณะใช้อุปกรณ์นวด ในระหว่างการใช้งานเมื่อเริ่มผ่อนคลาย หรือเคลิ้มหลับไป หากอุปกรณ์มีความผิดปกติหรือการเคลื่อนที่ผิดพลาดจากตำแหน่งที่นวด โดยไม่ได้ระวังตัวจะทำให้เกิดอันตรายได้
6. อุปกรณ์นวดควรรองรับกับสรีระของผู้ใช้งาน ควรดูขนาด รายละเอียดสินค้า อายุการใช้งาน ชื่อและสถานที่ของบริษัทผู้ผลิต คำเตือนและข้อควรระวัง หรือทดลองใช้ก่อนทำการซื้อ
7. ศึกษาคู่มือการใช้งานอย่างละเอียด เช่น การใช้งานอย่างถูกประเภท ระยะเวลาการใช้งานไม่ควรใช้ต่อเนื่องเกิน 15–20 นาที ปรับระดับน้ำหนักการนวด การสั่นสะเทือนที่เหมาะสม เนื่องจากทำให้เกิดการบาดเจ็บได้
หากเกิดอาการผิดปกติ เช่น หน้ามืด เจ็บปวดกล้ามเนื้อหรือกระดูก มีอาการแสบร้อน คัน มีผื่นแดงขึ้นที่ร่างกายระหว่างใช้งาน ควรปิดเครื่องและหยุดใช้งานทันที สังเกตุตนเองหากอาการไม่ดีขึ้นควรรีบพบแพทย์
แม้ว่าอุปกรณ์นวดจะช่วยลดอาการเมื่อยล้า ผ่อนคลายทั้งร่างกายและจิตใจ แต่หากต้องการนำอุปกรณ์นวดมาใช้สำหรับการรักษาเองแทนการบำบัดโดยตรงนั้นยังไม่เหมาะสมนัก การแก้ปัญหาอาการปวดเมื่อยที่ดีควรดูที่ต้นเหตุของอาการ เช่น ปวดเมื่อยจากการออกกำลังกาย การออกกำลังกายหนักเกินไป วอร์มอัพร่างกายไม่เพียงพอ อาจปรับวิธีการออกกำลังกายที่ถูกต้อง หรือ ปวดเมื่อยจากการนั่งทำงานนานเกินไป อาจปรับวิถีการใช้ชีวิตด้วยการขยับร่างกาย ลุกเดินบ้างเพื่อคลายความตรึงเครียด แต่หากเกิดอาการปวดเมื่อยโดยไม่ทราบสาเหตุหรือมีอาการเจ็บปวดเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อการรักษาอย่างถูกต้องต่อไป
รวบรวมข้อมูลโดยนางสาวพรทิพย์ ชัยเชิดชูวงศ์
เอกสารอ้างอิง
1. Chen, Tzu-Hsia and Hsieh, Long-Chang (2019) The Innovative Design of the Massage Mechanisms for Massage Chair. Retrieved August 25, 2021, from https://ojs.imeti.org/index.php/AITI/article/view/808/778
2. Jeon, C.-H…[et al.] Case report: electrical automated massage chair use can induce osteoporotic vertebral compression fracture.Retrieved August 23, 2021, from https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs00198-019-04961-4.pdf
3. Kim, Seung-Kook…[et al.] (2020) Clinical outcomes and cost-effectiveness of massage chair therapy versus basic physiotherapy in lower back pain patients. Retrieved August 23, 2021, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7220115/
4. Konrad, Andreas…[et al.] (2020) The Acute Effects of a Percussive Massage Treatment with a Hypervolt Device on Plantar Flexor Muscles’ Range of Motion and Performance. Retrieved August 23, 2021, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7675623/
5. Strickland, Jonathan (2008) How Massage Chairs Work. Retrieved August 23, 2021, from https://electronics.howstuffworks.com/gadgets/home/massage-chair.htm#pt1
6. กรุงเทพธุรกิจ มีเดีย (2564) สสส. หนุนอาจารย์ประจำคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล คิดค้นนวัตกรรมรองเท้านวดกดจุดเพื่อช่วยเลิกบุหรี่ เพื่อเพิ่มความสะดวกให้กับระบบบริการเลิกบุหรี่. สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2564, จาก https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/952978
7. คมชัดลึก. (2563) อย.เข้มงวด “ขออนุญาต” อุปกรณ์นวดไฟฟ้า. สืบค้นเมื่อ 19 สิงหาคม 2564, จาก https://www.komchadluek.net/news/knowledge/71064
8. CondoNewb. (2564) เก้าอี้นวดไฟฟ้า ช่วยลดความเหนื่อยล้าที่ควรมีไว้ภายในบ้าน. สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2564, จาก https://www.condonewb.com/lifestyle/1194/เก้าอี้นวดไฟฟ้า
9. พรรณนภา ลี้โภคภิญโญ. (2564) ผู้เชี่ยวชาญในการให้คำแนะนำการเลือกเครื่องนวดไฟฟ้า / อุปกรณ์นวด. สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2564, จาก https://my-best.in.th/36459
10. สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2549) เตือน เก้าอี้นวดไฟฟ้า อวดอ้างสรรพคุณเกินจริง. สืบค้นเมื่อ 19 สิงหาคม 2564, จาก https://db.oryor.com/databank/data/printing//500404_Factsheet__เตือน_เก้าอี้นวดไฟฟ้า_อวดอ้างสรรพคุณเกินจริง_765.pdf
11. สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2554) วิธีการเลือกซื้อและเลือกใช้เก้าอี้นวดไฟฟ้า. สืบค้นเมื่อ 19 สิงหาคม 2564, จาก
https://db.oryor.com/databank/data/printing//540112_Factsheet__วิธีการเลือกซื้อและเลือกใช้เก้าอี้นวดไฟฟ้า_747.pdf
12. สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2563) อย. เตือน อย่าหลงเชื่อ เครื่องบำบัดด้วยกระแสไฟฟ้าสถิต อวดอ้างรักษาโรค. สืบค้นเมื่อ 19 สิงหาคม 2564, จาก https://oryor.com/%E0%B8%AD%E0%B8%A2/news/detail/50/1918
13. สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (2553) มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม มอก. 1803–2553 ความปลอดภัยของเครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับใช้ในที่อยู่อาศัยและงานที่มีลักษณะคล้ายกัน ข้อกำหนดเฉพาะสำหรับเครื่องนวด (Thai Industrial Standard IEC 60335–2–32 (2008–03) สืบค้นเมื่อ 19 สิงหาคม 2564, จาก http://www.fio.co.th/web/tisi_fio/fulltext/TIS1803-2553.pdf
14. ศูนย์พิทักษ์สิทธิผู้บริโภคจังหวัดสงขลา. (2551) กรณีศึกษา หลับคาเก้าอี้นวดไฟฟ้า ถึงพิการเพราะกระดูกทับเส้น. สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2564, จาก https://consumersouth.org/paper/295
15. health5choice.com (2564) เก้าอี้นวดไฟฟ้า. สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2564, จาก https://www.health5choice.com/buying-guide/เก้าอี้นวดไฟฟ้า-2/
